YouTube en de Webrichtlijnen
Regelmatig wordt de vraag gesteld of je voor een website die moet voldoen aan de webrichtlijnen gebruik kan maken van filmpjes op YouTube. Er is hier nogal onduidelijkheid over, zeker omdat de nieuwe versie van de webrichtlijnen, die gebaseerd is op de internationale richtlijnen WCAG2.0, vrij nieuw is.
YouTube
Vooraf is het goed om YouTube te onderscheiden in verschillende onderdelen:
- het YouTubeplatform, waarop alle video's te vinden zijn.
- de YouTube embed videospeler (flash en HTML5)
- de YouTube videostreams, te gebruiken in videospelers van derden (Apple, JW player etc)
Wanneer er wordt gesproken over YouTube, wordt meestal gedoeld op punt 2, het ontsluiten van een video op de eigen website via de embedded videospeler van YouTube.
YouTube en WCAG2.0
De internationale webtoegankelijkheidsstandaard WCAG2.0 is technologie-onafhankelijk opgezet. Een videospeler van YouTube dat in flash werkt is daardoor toegestaan, mits de inhoud toegankelijk is, en mits de videospeler goed bedienbaar is. De bedienbaarheid van de YouTube-speler is vorig jaar getest door de California State University. Daaruit bleek dat de flashvideospeler goed te bedienen is met toetsenbord, behalve in de volledige schermmodus. Sylvia Pfeiffer (werkzaam voor Google op het gebied van de webtoegankelijkheid van video), heeft op dit onderzoek gereageerd. De volledige schermmodus is volgens hen niet met toetsenbord bedienbaar vanwege beperkingen van flash zelf. Overigens, iets soortgelijks in de volledigeschermmodus doet zich ook voor bij HTML5 videospelers. In het algemeen geldt dat het vooralsnog verstandig is om de volledige schermmodus af te raden als het gaat om webtoegankelijkheid.
Technisch voldoet de YouTube videospeler in normale modus aan WCAG2.0 en kan dus gebruikt worden om video te ontsluiten.
Om video toegankelijk aan te bieden dient er door degene die het filmpje publiceert aan twee voorwaarden te worden voldaan:
- de filmpjes dienen in YouTube voorzien te zijn van ondertiteling, bij YouTube is het mogelijk om ondertiteling toe te voegen. Om een ondertitelingsbestand te maken zijn eenvoudige online hulpmiddelen beschikbaar.
- het filmpje dient ook goed te volgen te zijn zonder naar het beeld te kijken (als een hoorspel). Bij YouTube is het niet mogelijk een apart audiospoor op te zetten, dus het is zaak er voor te zorgen dat alles via het normale audiospoor gezegd wordt.
YouTube en de Webrichtlijnen
Veel nationale overheden hanteren de WCAG2.0-norm en hebben daarnaast aanvullende eisen gesteld. Hierdoor zijn ook de aanvullende eisen voor het gebruik van YouTube per land verschillend. Nederland heeft aanvullende eisen vastgelegd in de Webrichtlijnen, sinds kort versie 2.
De Webrichtlijnen heeft verschillende niveaus. Het strengste niveau is niveau AAA. Deze stelt aan video hoge eisen, zoals dat de video voorzien dient te zijn van gebarentaal. Een website die dit niveau wil hanteren, dient dus rekening te houden met speciale voorzieningen voor videoafhandeling. We houden hier niveau AAA voorlopig buiten beschouwing, maar ons buurland Duitsland bijvoorbeeld hanteert in hun webrichtlijnen wel delen van niveau AAA voor homepages. Gebarentaal voor de belangrijkste video's van een website is daarbij verplicht.
YouTube en Webrichtlijnen niveau AA
Voor de overheden in Nederland is Webrichtlijnen niveau AA verplicht, dat bestaat uit WCAG2.0 level AA, en daarnaast aanvullende eisen opgesteld door de Nederlandse overheid. YouTube doorstaat zoals boven aangegeven WCAG2, maar doorstaat YouTube ook deze aanvullende webrichtlijnen op niveau AA?
In de Webrichtlijnen wordt YouTube met name genoemd, namelijk in toegestane techniek voor U.7.1 Alternatief voor geneste weergavekaders (niveau AA) :
"Een videofragment dat afkomstig is van YouTube wordt niet getoond in een <iframe>, maar in de pagina opgenomen met behulp van het <object> element. Beide worden als HTML-code op de website van Youtube aangeboden; de handelingen die ervoor moeten worden verricht zijn dus gelijk."
Het lijkt er daardoor op dat kan worden opgemaakt dat - mits YouTubevideo's op die manier ingebed worden met een link naar de YouTube-pagina voor als flash niet ondersteund wordt - voldaan wordt aan de Webrichtlijnen. Maar is dat ook zo? Is een link naar een youtube-pagina een afdoende techniek als vervanging van het aanbieden van een video? Hier kom ik later op terug, eerst wat uitgebreider over de gevolgen die de objectmethode heeft voor de videospeler.
YouTube-videos kunnen op twee manieren ingebed worden: als iframe of object. De objectmethode toont uitsluitend de flash-videospeler, terwijl de iframemethode zowel de flash- als de html5-videospeler kan aanbieden. De iframemethode is de nieuwe inbeddingsvariant van Youtube, zie voor een uitgebreide uitleg over deze versie de Google I/O-talk vorig jaar van Jarek Wilkiewicz. Door gebruik te maken van een iframe kan YouTube detectie doen of de html5 of de flash-speler zal worden getoond. Hiervoor wordt gekeken in welke videoformaten de video beschikbaar is en in welke videoformaten de browser kan afspelen, of de advertenties rond het videomateriaal het toelaten en of anders flash kan worden gebruikt.
objectmethode (flash)
iframemethode (html5/flash)
Overigens, het verbaasde mij en anderen dat bij gebruik van flashspeler, iPhones en iPads toch de video afspelen. Dat blijkt te komen doordat Apple hiervoor speciaal functionaliteit heeft ingebakken in iOS voor YouTube.
Open standaard
De keuze voor de objectmethode zorgt er dus voor dat alleen flash wordt geleverd. De webrichtlijnen schrijven echter op niveau AA voor dat alle informatie in ieder geval in een open standaard of open specificatie dient te worden aangeboden (U.9.1). Omdat flash geen open standaard is en html5 wel, is het jammer dat juist alleen deze embedmethode wordt toegestaan. Want deze inbeddingsmethode voldoet daardoor niet aan de webrichtlijnen (Hoewel het de vraag is of de html5-methode overigens wel aan de webrichtlijnen voldoet.)
Dan de terugvaloptie die gesuggereerd wordt om een link naar YouTube aan te bieden. Het aanbieden van een link naar YouTube of een willekeurige website is uiteraard toegestaan volgens de webrichtlijnen, als maar het doel van de link wordt aangegeven. Als terugvaltechniek voor het aanbieden van een video is het echter niet vanzelfsprekend. Dan zou een video aangeboden op het YouTubeplatform alsnog aan de webrichtlijnen dienen te voldoen.
Dat is echter de vraag. De Amerikaanse overheid staat het uitsluitend publiceren van videos op YouTube zonder embedden niet toe:
"The YouTube platform is not Section 508 compliant. This is one of the reasons that it is required that all uploaded YouTube videos must also appear on a dot.gov website."
In het voorbeeld dat wordt gebruikt wordt gelinkt naar http://www.youtube.com/watch?v=atp2XVOotT0 In ieder geval start deze video automatisch, dat volgens de webrichtlijnen niet mag. Maar belangrijker, wordt hier dan wel de video aangeboden zodat mensen die geen flash hebben of willen gebruiken, de video op een andere manier en bovendien via een open standaard kunnen bekijken?
Deels wel, het YouTubeplatform kan ook bekeken worden in html5 zonder flash. Officieel krijgen alleen gebruikers die zich hebben aangemeld voor het Google html5-testproject html5 voorgeschoteld, maar, als je een moderne browser hebt en flash uit hebt staan, krijg je de html5-versie van het filmpje (in h264 en/of webm). Als je flash aan hebt staan, krijg je echter de html5versie alleen als je je hebt aangemeld voor het html5-testproject. De webrichtlijnen vereist dat de gebruiker altijd bij voorkeur de open standaardversie kan kiezen. Op deze manier is dat dus, zij het enigszins omslachtig, mogelijk.
Minder keuze is er in het videoformaat. In html5 wordt het afspelen van de video gedaan door de browser, en afhankelijk van de browser wordt webm (open standaard) of h.264 afgepeeld (wel een standaard, maar geen open standaard, hoewel hierover onduidelijkheid heerst, op de ontwikkelversie van de webrichtlijnen staat deze wel als open standaard genoemd, maar dit wordt op andere plekken en door de normcommissie weersproken).
YouTube controleert welke videoformaten worden ondersteund en biedt alleen dat formaat aan. Gebruikers met Internet Explorer krijgt daardoor h.264 aangeboden en niet de open standaard webm als fallback.
Downloadmogelijkheid
Dan de situatie dat je geen moderne browser hebt die nog geen html5-video ondersteunt. Dient dit volgens de webrichtlijnen ook ondersteunt te worden? De webrichtlijnen schrijven voor dat de volgende gangbare browsers ondersteund dienen te worden: Apple Safari, Google Chrome, Microsoft Internet Explorer, Mozilla Firefox, Opera, Safari voor Apple iPhone en iPad, en Webkit voor Android OS. Deze ondersteunen allemaal inmiddels html5.
Maar de Webrichtlijen schrijven bovendien voor dat de A-lijst van Yahoo' Browser Support Chart gevolgd dient te worden. Deze lijst is echter in onbruik en dus al enige tijd niet meer bijgewerkt. Het bevat oude browserversies zoals bijvoorbeeld Internet Explorer 6 (inmiddels door Microsoft zelf afgeraden om nog te gebeuiken).
Voor deze oudere browserversies waarbij flash en html5 geen uitkomst biedt, kan de video als een downloadbaar bestand worden aangeboden zodat het afspeelbaar is in een eigen mediaspeler. Het downloadbaar bestand dient in ieder geval in een open standaardvariant te worden aangeboden. Voor video zijn dat webm en ogg.
Biedt YouTube downloadbare bestanden aan? Het korte antwoord is nee. En dat is 'by design': "Downloading videos from YouTube is not supported [..] YouTube's video player is designed to be used within your browser as an Internet experience. ".
Overigens heeft YouTube dit wel een tijdje aangeboden, maar is hier mee gestopt. Er zijn nog enkele video's van het Witte Huis waarbij je deze optie wel aantreft aantrof.
Conclusie
Door het inbedden van de standaardvideospeler van YouTube kan dus niet voldaan worden aan de webrichtlijnen op niveau AA, voornamelijk door de afwezigheid van een downloadoptie in een open standaardformaat.
ZIjn er dan toch oplossingen? Wellicht, er zijn namelijk verschillende browserplugins waarbij je een YouTubefilmpje wel degelijk kan downloaden. Het zou dus technisch mogelijk moeten zijn een download aan te bieden. Een interessante oplossing zou zijn, is als er videospelers zijn die een youtubevideo zowel kunnen afspelen als kunnen downloaden. Wordt vervolgd.